Đồng chí Lê Hồng Phong, tên thật là Lê Huy Doãn, sinh ngày 6/9/1902 trong một gia đình nông dân nghèo tại làng Đông Thôn, tổng Thông Lãng, phủ Hưng Nguyên, nay là xã Hưng Thông, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Gia đình nghèo khó, nhưng truyền thống yêu nước và cách mạng của quê hương đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến ông. Đồng chí Lê Hồng Phong từ nhỏ đã nuôi dưỡng tâm hồn yêu nước và bản lĩnh kiên cường.

Truyền thống yêu nước và bất khuất từ quê hương Nghệ An đã góp phần hình thành nhân cách và tinh thần cách mạng của đồng chí Lê Hồng Phong. Đây là nền tảng quan trọng đưa ông từ một thanh niên yêu nước trở thành một người chiến sĩ cộng sản kiên cường và tài năng, sẵn sàng hiến dâng trọn đời cho sự nghiệp cách mạng.

Năm 1924, đồng chí Lê Hồng Phong sang Quảng Châu (Trung Quốc) và tham gia tổ chức Tâm Tâm xã - một tổ chức của những người Việt Nam yêu nước. Đầu năm 1925, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã cải tổ Tâm Tâm xã và chọn Lê Hồng Phong cùng một số thanh niên ưu tú để thành lập nhóm Cộng sản Đoàn, nòng cốt cho sự ra đời của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (6-1925), một tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam [1].

Được sự giới thiệu và giúp đỡ của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, trong những năm 1926-1931, đồng chí Lê Hồng Phong đã tham dự nhiều trường đào tạo, huấn luyện ở Trung Quốc và Liên Xô. Ông học tập tại các trường quân sự, trường lý luận quân sự không quân, và đặc biệt là Trường Đại học Phương Đông.

Năm 1931, sau khi Cao trào cách mạng 1930-1931 bị khủng bố trắng, đồng chí Lê Hồng Phong được Quốc tế Cộng sản cử về nước chỉ đạo khôi phục tổ chức Đảng và phong trào cách mạng Việt Nam. Đồng chí Lê Hồng Phong đã có những đóng góp vĩ đại cho sự phát triển của Đảng Cộng sản Việt Nam. Ông tham gia vào việc tái lập Ban Chấp hành Trung ương, hệ thống tổ chức Đảng và phong trào cách mạng Đông Dương. Dưới sự lãnh đạo của ông, hệ thống tổ chức Đảng đã được khôi phục và Đại hội lần thứ I của Đảng vào năm 1935 đã tái lập Ban Chấp hành Trung ương. Đồng chí Lê Hồng Phong đã được bầu làm Tổng Bí thư của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, cho thấy uy tín và đóng góp lớn của ông đối với cách mạng Việt Nam. Tháng 7 đến tháng 8-1935, ông được cử là Trưởng Đoàn đại biểu Đảng Cộng sản Đông Dương tham dự Đại hội lần thứ VII Quốc tế Cộng sản và được bầu là Ủy viên Ban Chấp hành Quốc tế Cộng sản. Tháng 7-1936, tại Hội nghị đại diện Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Ban Chỉ huy ở ngoài, ông được cử phụ trách Ban Chỉ huy ở ngoài của Đảng.

Đồng chí Lê Hồng Phong không chỉ tham gia vào phong trào cách mạng Việt Nam mà còn tích cực hoạt động trong tổ chức Quốc tế Cộng sản và các hoạt động quốc tế khác. Ông đã ủng hộ và bảo vệ cách mạng Trung Quốc và Đảng Cộng sản Trung Quốc, tham gia vào Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức và tổ chức Quốc tế cứu tế đỏ để giúp đỡ những chính trị phạm và chống lại sự đàn áp của chính quyền đế quốc thực dân.

Tháng 11-1937, đồng chí Lê Hồng Phong bí mật về hoạt động ở Sài Gòn. Ngày 22/6/1939, đồng chí Lê Hồng Phong bị thực dân Pháp bắt tại Sài Gòn. Biết đồng chí là cán bộ lãnh đạo cao cấp của Đảng, bọn mật thám Pháp dùng mọi thủ đoạn tra tấn, dụ dỗ hòng khai thác các cơ sở cách mạng, nhưng chúng vẫn không lay chuyển được ý chí kiên cường của đồng chí. Không tìm ra chứng cứ pháp lý để buộc tội đồng chí Lê Hồng Phong, ngày 30/6/1939, Tòa tiểu hình Sài Gòn đã kết án đồng chí 6 tháng tù giam và 3 năm quản thúc ở Nghệ An. Mặc dù bị quản thúc gắt gao, theo dõi chặt chẽ, đồng chí vẫn không nản chí thường xuyên bí mật liên hệ với tổ chức, với Đảng và dành thời gian viết bài, bí mật gửi cho các tờ báo của Đảng như tờ Dân Chúng, Đông Phương tạp chí... thể hiện tinh thần chiến đấu ngoan cường của người cách mạng kiên trung.

Tuy đã theo dõi chặt chẽ những hoạt động của đồng chí Lê Hồng Phong hòng âm mưu tách đồng chí ra khỏi tổ chức, cắt đứt mối liên lạc với phong trào cách mạng, với Trung ương Đảng, song chính quyền thực dân vẫn lo ngại về sự tự do của người cộng sản Lê Hồng Phong. Vì vậy, khi chiến tranh thế giới thứ II bùng nổ, tháng 1/1940, mật thám Nam Kỳ ra Nghệ An bắt đồng chí Lê Hồng Phong lần thứ hai và áp giải vào giam giữ tại Khám lớn Sài Gòn, buộc tội đồng chí phải chịu trách nhiệm tinh thần cho cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ, kết án 5 năm tù giam và 10 năm quản thúc. Cuối năm 1940, đồng chí Lê Hồng Phong bị đày ra Côn Đảo.

Trong những ngày bị biệt giam trong hầm đá hoặc trong Banh II, nơi giam giữ tù cộng sản, kẻ thù luôn tìm cách hành hạ, tra tấn, đánh đập dã man đồng chí Lê Hồng Phong, hòng làm nhụt tinh thần, ý chí của người lãnh đạo cộng sản. Đây là quãng thời gian đồng chí trực tiếp đối mặt với mọi âm mưu, thủ đoạn dã man và thâm độc nhất của kẻ thù. Những kinh nghiệm và lý luận trước đây đã giúp đồng chí hiểu thêm tính chất khốc liệt của cuộc đấu tranh giai cấp; không chỉ là thử thách mà còn là đòi hỏi của cuộc đấu tranh để giữ vững phẩm chất, khí tiết của người cộng sản trong thực tế hoàn cảnh tù đầy vô cùng khắc nghiệt. Có lần đồng chí vừa bưng bát cơm lên ăn thì bọn cai ngục xông vào đánh túi bụi, bát cơm của đồng chí bị nhuộm đỏ do máu chảy từ đầu, từ mặt rớt vào, nhưng đồng chí vẫn thản nhiên, tiếp tục ngồi ăn “bát cơm chan máu”, với quyết tâm phải sống để “còn sống còn chiến đấu”. Trước sự độc ác, dã man của kẻ thù, đồng chí vẫn nêu cao chí khí cách mạng, tích cực vận động và chỉ đạo anh em tù đấu tranh chống địch đánh đập, chống lại những luật lệ hà khắc của nhà tù. Sức khỏe suy kiệt dần vì đòn thù và bệnh tật, đồng chí đã trút hơi thở cuối cùng vào trưa ngày 6/9/1942. Trước lúc đi xa, đồng chí Lê Hồng Phong còn căn dặn: Nhờ các đồng chí nói với Đảng rằng, tới giờ phút cuối cùng, Lê Hồng Phong vẫn một lòng tin thắng lợi vẻ vang của cách mạng [2].

Học tập, noi gương đồng chí Lê Hồng Phong và các bậc cách mạng tiền bối, mỗi cán bộ, đảng viên nêu cao tinh thần trách nhiệm, tự giác tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ Nhân dân, luôn đặt lợi ích quốc gia, dân tộc lên trên hết, sẵn sàng cống hiến, hy sinh vì sự nghiệp cách mạng cao cả của Đảng và Nhân dân. Ông là một tượng đài của sự hy sinh, tình yêu quê hương và tinh thần của ông sẽ tiếp tục sống mãi trong trái tim của Nhân dân Việt Nam.

Đỗ Hồng Thanh

1. Quý Trọng, Đồng chí Lê Hồng Phong - Người chiến sĩ cộng sản kiên cường, nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam, Tuyên giáo, Tạp chí Ban Tuyên giáo Trung ương, 5/9/2022.

2. Minh Ngọc, Đồng chí Lê Hồng Phong - tấm gương trọn đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của Nhân dân, Trang thông tin điện tử Ủy Ban Kiểm tra Trung ương, 05/9/2022.